Een briesje laat de bladeren van het Amsterdamse Bos ritselen. In de verte hinnikt een paard. Het is een zonnige woensdagmiddag op de Amsterdamse Manege. Coach Marleen Romijn staat al te wachten. In haar handen heeft ze een halster. Vanmiddag mag ik mij verdiepen in de wereld van paardencoaching. Bij deze manier van coaching wordt een paard ingezet als spiegel voor het eigen gedrag.

‘Het gaat vandaag iets anders', steekt Marleen van wal. 'Normaal gaan er een aantal gesprekken aan vooraf.' Ze geeft de sessies vaak als onderdeel van de trajecten van Mind Work Productions, een bureau voor persoonlijke ontwikkeling dat zich richt op grotere organisaties. Losse sessies voor particulieren geeft ze normaal niet. Vandaag maakt ze echter een uitzondering. Voorafgaand aan elke sessie gaat Marleen in gesprek met decoachee. 'Wat zijn de problemen waar iemand mee loopt, en wat kunnen we daaraan doen?'

Na lang praten stuiten we op een oud conflict met een dominante leidinggevende. Voor mijn gevoel heb ik eindeloze pogingen gedaan om hiermee om te gaan. Een gestrekt been, stroop, spiegelen: niets werkte enuiteindelijk heb ik de handdoek in de ring gegooid. Dit conflict kan op onzekerheid duiden en hoewel ik het niet helemaal eens ben met dedefinitie, kunnen we hiermee wel aan de slag. We gaan wat oefeningen proberen met het paard. Ik ben hier immers om zelf te ervaren hoe het werkt.

Marleen kiest het paard op basis van de personen die ze coacht, ze moeten bij elkaar passen. 'Soms wissel ik tijdens een sessie ook van paard', zegt ze. Als de dynamiek tussen paard en coachee niet klopt, zoekt ze een betere match.

Minder gelaagd

Maar wat maakt juist een paard zo geschikt voor bewustwording? 'We hebben de neiging dieren complexe eigenschappen toe te dichten, terwijlze in feite minder gelaagd zijn', zegt Marleen. 'Het zijn juist de mensen die complex zijn. Wij hebben allerlei belangen, maar willen elkaar tegelijk niet kwetsen. Het paard is eenvoudiger en brengt het meteen terug tot de basis. Managers krijgen vaak weinig concrete feedback, maar hier komen verborgen problemen meteen aan de orde. Want het paard is een metafoor voor de omgeving. Als de manager te dominant is, kan het paard zich afsluiten waardoor geen samenwerking meer mogelijk is. Of hij is niet sturend genoeg waardoor het paard zijn eigen plan trekt. Het gaat altijdover het spanningsveld tussen de richting en de omgeving: hoe duidelijk moet ik zijn? Soms hebben mensen een belemmerende overtuiging.'

Mijn partner wordt Roza. Een grote schimmel, met een patroon vanlichtbruine vlekjes. Het doet denken aan sproetjes. Marleen: 'Voor veel mensen is het de eerste keer dat ze samen met een paard in de bak staan, dat is een drempel die ze over moeten.'

Een blauwe maandag was ik een paardenmeisje, dus die drempel is niet zo hoog. Maar ik ben er toch niet helemaal gerust op.

Prooidieren

Met een groot dier in een afgesloten ruimte ben je als ongeoefende'coachee' niet echt ontspannen, ondanks alle geruststellingen van de coach. Het is zo'n beetje wat een dompteur moet voelen wanneer hij met een nieuwe leeuw in de ring staat. En die spanning voelt een paard haarfijn aan. Want het zijn van oorsprong prooidieren die snel moeten kunnen vluchten, leert Marleen. 'Ze zijn supergevoelig voor prikkels.'

We lopen naar een overdekte bak met zand, tussen de paardenstallen. Over de rand hangt een meisje van een jaar of twaalf, met een lange bruine vlecht. 'Wat doen jullie met Roza?' vraagt ze. Het moet een bijzondergezicht zijn: een fotograaf, coach Marleen, een journalist en een aangelijnd paard. We beginnen met een wandeloefening. Terwijl de schimmel in eenrondje geleid moet worden, zet zij ferme passen. Ze loopt veel sneller dan ik. Moet ik sneller lopen, moet ik haar afremmen? Er ontstaat een knoop in mijn maag.

Verandering

Mind Work Productions (MWP) noemt zich een ‘change agency’, die veranderingen teweegbrengt op persoonlijk niveau, maar ook bij teams en organisaties. MWP werkt onder meer voor de Bijenkorf, KPMG, Rituals,Tele2, Kennedy Van der Laan en Nespresso. MWP stelt dat meer dan 70% van de mensen leert door te ervaren. Deelnemers gaan daarom mee naar de manege, maar ook in de boksring en naar het bos.

'Nog een keer', moedigt Marleen aan. Ik word wat moedeloos. In een poging Roza voor te blijven, laat ik de lijn wat vieren. En pas mijn tempoaan. Met als gevolg dat we sjokkend een tweede rondje maken. Marleen lacht. 'Je geeft haar compleet de leiding. Of jij geeft het tempo aan, of zij,maar jullie lijken nog geen overeenstemming te vinden.'

Mensen hebben geleerd op de werkvloer argumenten te gebruiken om de omgeving mee te krijgen, vertelt Marleen later in de kantine. 'Met eenpaard gaat verbale communicatie niet. De coachee leert daarom op non-verbale wijze het gesprek aan te gaan en te beïnvloeden.' Paarden reagerenop houding, uitstraling en gedrag.

Nog een keer dan. Na haar aanwijzingen doe ik een stap opzij en een stap naar voren. We beginnen het rondje en Roza en ik lopen in stevig tempodoor, maar er is geen strijd wie vooroploopt of afremt. Dit gaat goed, dus we herhalen de oefening, maar nu zonder lijn.

Gezellig aanschurken

De volgende oefening is om tijdens het wandelen opeens 'halt te houden'en Roza op lichaamstaal te laten stoppen. De eerste keer passeert de merrie me. 'Probeer echt met je lichaam aan te geven dat je stil gaat staan', adviseert Marleen. We lopen nog een rondje door het mulle zand en ik kies in gedachte een punt om te stoppen. Ik recht mijn schouders en plaats mijn benen nadrukkelijk op gelijke hoogte. En stop. Roza ook. Verbaasdover wat er zojuist is gebeurd, doen we het nog eens. Ik kies een ander punt en stop. Ook Roza stopt en schurkt gezellig met haar hoofd tegen me aan.

Eerder had ik Marleen verteld over mijn twijfels over deze sessie. Devergelijking met de pony's in een attractiepark is snel gemaakt: die kennen de route, die hebben geen sturing nodig. Omdat Marleen graag hettegendeel wil bewijzen, mag ik nu proberen om met Roza losse vormen door de bak te lopen, dus niet alleen cirkels. Roza volgt en staat stil wanneer ik dat doe.

Zo nu en dan raakt de merrie afgeleid, of blijft ze stilstaan. Ook dit vormt een uitdaging: 'Probeer haar te halen en weer mee te laten doen, zonderhaar aan te raken.' Enthousiast loop ik op de schimmel af. Alsof het een puppy is, roep ik vrolijk 'kom Roza' en maak een geluidje met mijn tanden. De merrie volgt en we lopen kriskras door de bak. 'Hoe voelt het nu?' vraagt Marleen na een tijdje. 'Ik voel me Pippi Langkous', zeg ik lachend. Ik heb het nog nooit geprobeerd, dus ik denk wel dat ik het kan. De knoop in mijn maag is verdwenen.

Aan het touw sjorren

Na een paar oefeningen maakt Marleen de vertaling, want wat leer je hier nu van? 'Je hebt een zachte energie, maar neemt wel natuurlijk de leiding. De eerste rondes was je vooral met haar bezig: ga ik niet te snel, of juist telangzaam? Door onduidelijke lichaamstaal was Roza totaal niet op jou aan het letten. De rondjes erna bleef je bij jezelf: hoe loop ik, hoe haal ik adem, wat voel ik erbij, zie ik Roza nog, waar ga ik stoppen? Je kwam rustig enzelfverzekerd over. Je straalde dit uit. Met als gevolg dat Roza je begreep en meedeed.'

Wat vindt de wetenschap?

Expert op het gebied van mens-dierrelaties Nienke Endenburg plaatst vraagtekens bij paardencoaching. 'Er zijn studies die het effect aantonen, maar die doorstaan zelden de toets der wetenschappelijke kritiek.' Het is volgens de GZ-psycholoog die werkt op de faculteit Diergeneeskunde vande Universiteit Utrecht de vraag of positieve ervaringen ontstaan door het paard, of door andere factoren. 'Mensen doen een nieuwe ervaring op. De sessies vinden plaats op een mooie locatie, in de buitenlucht.' Daarbij pratenveel mensen voor het eerst over problemen of onzekerheden, wat oplucht.

'Ik zeg niet dat er geen goede dingen gebeuren, maar het is een oerwoud aan coaches.' Er is namelijk geen keurmerk voor dierencoaches. Naast coachingdiploma's is het volgens Endenburg daarom verstandig om oppaardenervaring te letten bij de cursuskeuze. 'Je hebt paardenmensen en mensen met paarden. Dat is een verschil. En niet alle paarden zijn geschikt. Er kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Dan heb je toch 600 kilo tegenoverje.' Kennis van paarden is van belang.

Wie het toch niet aandurft, kan volgens Endenburg met andere gedomesticeerde dieren hetzelfde resultaat bereiken. Met ezels, honden, ofcavia's bijvoorbeeld. 'En cavia's zijn minder gevaarlijk, die bokken niet. Maar een manager die naar caviacoaching gaat, dat klinkt dan waarschijnlijk weer minder indrukwekkend.'

Marleen: 'Je leert zó veel van mensen, als paardencoach. Zo zijn er mensen die telkens voor het paard uit lopen en per se alles moeten van zichzelf ener zijn coachees die aan het touw lopen te sjorren. Dat zegt heel veel over hen.'

Of deze lessen mij een volgende keer helpen als ik mij niet gehoord of gezien voel, betwijfel ik, maar ik neem ze zeker mee. Meer op mijn eigen gevoel letten en dan pas kijken of de ander nog 'aangelijnd' is, in plaats van andersom. Het was heerlijk om een middag buiten te zijn en over niet te veel na te denken, enkel hoe ik Roza mee moest nemen in de oefening. Mocht ik mij een middagje rot voelen, dan kan ik altijd nog paardrijdenoverwegen.